Lotte Boonstra toont de massa van de mens

Theatermaker Lotte Boonstra maakt levende sculpturen, zo zegt ze zelf. ‘Eigenlijk kijk je tijdens mijn voorstellingen naar een tentoonstelling die de hele tijd verandert.’ Performers dragen in haar werk vaak opmerkelijke kostuums, lopen het podium op en af en voeren handelingen uit zonder te spreken.

Interview met Lotte Boonstra voor PLAN Talentontwikkeling Brabant
Tekst: Mina Etemad
Beeld: PLAN-portret Lotte Boonstra, copyright PLAN-Niels Vinck

‘Ik ben een beeldhouwer en theatermaker in één’, legt Boonstra uit. ‘Als beeldhouwer maak ik beelden, als theatermaker zet ik die in de ruimte, denk na over het licht en geluid, en over hoe lang dat beeld moet blijven staan.’

Ze studeerde kostuumontwerp aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen, waar je opgeleid wordt om in opdracht te werken. Boonstra: ‘Dan moet je inspiratie halen uit de vraag die je wordt gesteld. Dat doe ik dan vanuit een rationele benadering omdat ik nou eenmaal een ontwerp af moet leveren. In mijn eigen werk merk ik dat mijn inspiratie van veel dieper komt en ik vooral mijn onderbewustzijn gebruik.’ Daarom begon ze tijdens haar studie steeds meer haar eigen werk te ontwikkelen. ‘Mijn kostuums werden steeds minder kledingstukken, maar meer grote sculpturen waar het mensenlichaam in zit. Objecten die samen met een performer een sculptuur vormen.’

Gevangen in spullen
Haar eerste voorstelling Mensen dragen dingen begon vanuit de fascinatie dat mensen altijd iets met zich meedragen als je ze ziet lopen op straat. ‘We hebben spullen bij ons die we denken nodig te hebben met het idee dat die ons de vrijheid geven om ons leven te leiden zoals we willen. Maar tegelijkertijd houden ze ons gevangen, want we passen altijd ons lichaam aan aan wat we met ons meedragen.’

In de voorstelling liepen daarom bijvoorbeeld mensen met rugzakken, of met een heel groot blok dat iemand boven het hoofd balanceerde. Veel performers droegen objecten die vergroeid waren met hun lichaam, zoals een vrouw met zakken aan haar handen die aan haar armen gehecht waren. Boonstra: ‘Ze had niet meer de tas vast, maar had als het ware gewichten aan haar arm vastzitten.’

Een ander zat op een fiets met een hele grote jerrycan op zijn rug waar een vieze vloeistof uit droop. Het publiek gaf daar eigen interpretaties aan: ‘Mensen zagen er de vervuiling van de wereld in.’ Het was niet per se Boonstra’s doel om die link te leggen, maar ze vindt het wel leuk als mensen hun eigen associaties hebben. ‘Ik wil dat mijn werk een abstracte reflectie is op het menselijk leven. De beelden gaan vaak over de zwaarte van het leven wel of niet aankunnen, het ploeteren van de mens of het ergens in vastzitten.’

Meesjouwen
Waar ze begon met wat we als individuen met ons meedragen, gaat Boonstra’s werk steeds meer over wat wij als mensheid met ons meesjouwen en produceren. Wat is onze verhouding als mens, als organisch wezen, tot het dode materiaal waarmee we ons omringen? Daarom heeft ze onderzoek gedaan naar de gigantische hoeveelheden materiaal die we produceren en kwam er bijvoorbeeld achter dat alle door de mens gemaakte massa evenveel weegt als alle levende biomassa. ‘Dus alle mensen, bomen, planten en dieren wegen evenveel als alles wat wij gemaakt hebben.’

Dat soort informatie probeert ze om te zetten in haar voorstellingen. In Man made mass zaten performers bijvoorbeeld vast in enorme blokken steen, met slechts een hoofd dat eruit stak. Of iemand takelde een soort aardschil omhoog waar allemaal verschillende tinten rood zand in lagen zoals bij een afgraving. Bij het omhoog takelen gleed het zand langzaam naar beneden, waardoor een grote stofwolk ontstond.

De mens heeft namelijk grote invloed op de aardkorst en verplaatst veel materiaal doordat we allerlei dingen bouwen. Elk individu verplaatst omgerekend zo’n dertig kilo zand per persoon per dag. Die aardschil is een poging dat te verbeelden, al is ze nog bezig met bedenken hoe ze dat precies gaat verwerken in haar aanstaande voorstelling, die op Festival Cement in première gaat.

De vraag wat ze met al haar werk precies wil communiceren vindt Boonstra moeilijk te beantwoorden. ‘Ik wil het publiek mee uitnodigen om te kijken naar de wereld, meer dan dat ik iets wil communiceren over de wereld. Poëzie vind ik heel belangrijk in het leven. En als je een gedicht leest, denk je ook niet altijd: wat wil dit gedicht precies communiceren?’ Het gaat haar vooral om de ervaring tijdens de voorstelling, ‘het gevoel dat je krijgt als je naar die levende sculpturen kijkt.’