Lotte Boonstra over fricties en gedachte-experimenten

Lotte Boonstra is een kunstenaar die haar werk vaak benadert vanuit een natuurwetenschappelijk perspectief, waarbij ze de onderlinge relaties tussen mens, natuur en de omgeving onderzoekt. Haar werk draait niet om het presenteren van kant-en-klare antwoorden, maar eerder om het blootleggen van complexiteit en het stellen van vragen. Door op subtiele wijze de dynamieken van onze interactie met de wereld om ons heen zichtbaar te maken, nodigt Lotte ons uit om na te denken over onze rol binnen een breder ecologisch netwerk. Pas wanneer je dieper in haar werk duikt, wordt het duidelijk: hier gaat het niet alleen om beelden, maar om de betekenis van die beelden in het grotere geheel.

Materiaal, metaforen en menselijkheid

Er zit een spanningsveld in mijn werk. Dat gaat over de materialen die wij als mensen hebben en maken en uit de grond schrapen. Ze dienen als inspiratiebron voor het creëren van beelden die voor mij weer iets anders betekenen. Ik ben niet geïnteresseerd in het maken van activistisch werk of in dingen zeggen als: “wij als mensen moeten dit niet doen!” Ik ben eerder geïnteresseerd in werk maken dat over mensen gaat op persoonlijk niveau. Zodat mensen die het zien zich met die beelden kunnen identificeren of die beelden als metafoor kunnen interpreteren. Ik wil dat mensen zien dat mijn werk gaat over mensen die vastzitten, of over hoe mensen altijd doorwerken, evengoed ook over hoe sterk mensen kunnen zijn, of hoe goed ze kunnen zorgen voor iemand of hoe ze iemand kunnen verliezen of net kunnen houden van.

Ecologische frictie en de frictie van vorm en kader

Er zijn twee dingen die lastig zijn. De eerste frictie is dat ik veel werk met materiaal dat als niet-ecologisch wordt gezien. Dat ik altijd met materiaal te maken heb en daar zelf nog veel megalomaner mee om ga dan andere mensen in de zin dat ik al die materialen verzamel en bewerk. het gaat me er dus niet om iets te zeggen over ecologie of het klimaat. Ik heb daar natuurlijk wel een mening over: ik vind het absurd hoe wij als mensen onze omgeving hard maken met niet afbreekbare materialen. Maar die mening is niet mijn motief om kunst te maken.

Ik maak eerder kunst omdat ik het echt heel erg bizar vind dat alles gaat zoals het gaat. Dat wij ons bewegen op de manier waarop we bewegen. Dat de wereld eruit ziet zoals die eruit ziet. Dat kan ik echt niet begrijpen, en al helemaal niet de vanzelfsprekendheid ervan. In kunst kan je andere beelden maken dan de normale ‘realiteit’ die er al is.

En daar zit de tweede frictie: dat ik een alternatief bied, een andere manier om naar de wereld te kijken, binnen het kader van kunst. Binnen een bestaand kader dat al begrepen wordt. Ik vind mezelf ergens best triest. Als ik heel consequent zou zijn, zou ik de hele dag op straat alternatieve beelden en bewegingen maken. Nu doe ik dat niet radicaal in het dagelijks leven, maar binnen het kunstkader. En binnen dat kader worden die bewegingen weer normaal.

De wereld ontleden: gedachte-experimenten

Er is één ding wat ik doe, en dat is de hele tijd gedachte-experimenten uitvoeren. Dan lees ik bijvoorbeeld over atoomstructuren en dan probeer ik de wereld te zien in die atoomstructuren. Ik wil de wereld zien zoals die echt is. Dat zit ook in die mensenmassa’s die ik schets binnen mijn werk, dat is ook een voorbeeld van een gedachte-experiment. Een poging de wereld te schetsen zoals die ‘echt’ is. Ik wil mijn lichaam op de wereld zien met al de materialen die daarbij horen. Aan elkaar vastgeplakt, omdat ik wil zien hoeveel ruimte ik in beslag neem. Dat probeer ik te visualiseren. Dat komt altijd terug in mijn werk. Ik probeer de wereld abstract te zien, bijvoorbeeld in mijn werk met grondstoffen komt de mens terug als een gravend wezen. Ik zie de mens nu ook als gravend wezen. Dat is ook wat we doen, maar niet zien.

De mens als gravend wezen

Misschien wil ik wat ik denk dat we echt zijn, laten zien aan mensen. Dat is het. Ik moet onthouden dat dat is wat ik wil zeggen. Ik heb bijvoorbeeld uitgerekend hoeveel zand er door de aarde wordt verplaatst en hoeveel er door mensen wordt verplaatst. De mens verplaatst meer zand dan de aarde op zichzelf. In één van de gedachte-experimenten zie ik dan voor me dat elk mens de hele tijd 30 kilo zand bij zich heeft. Dat is natuurlijk niet zo, want we dragen dat collectief.

Maar we zijn dus gravers, omdat wij de hele tijd alles uit de grond aan het schrapen zijn. Al de grondstoffen die wij uit de grond graven… Wij gebruiken alles uit de aardkorst. En wat ik ook een grappige gedachte vind, is dat wij dan asfalt leggen om wegen te maken. Dus eigenlijk halen we alles uit de grond, en dan leggen we een laagje over de aarde met dat asfalt. Als je uitzoomt zie je een dun laagje over heel de wereld over die leeggehaalde bodem – en dat beeld wil ik tonen.

Een portret van de mens

Vanuit die gedachte-experimenten komen die beelden: hoopjes mens, of mensen die vergroeien met zand, of een berg bouwen of een aardschil naar hoog duwen. Die beelden kunnen worden gezien als een aanklacht, misschien omdat het een thema is dat nu leeft. Maar ik wil die beelden eerder gebruiken als een portret van de mens in plaats van als een middel om er een mening over te formuleren of te communiceren. Die beelden vertellen meer iets op metaforisch niveau.

Van 26 mei t/m 1 juni 2025 vindt Festival Cement plaats in Den Bosch, met ook werk van PLANmakers op het programma. Alle achtergrondverhalen vind je op het Substack kanaal van het festival. 

Man Made Mass van Lotte Boonstra is te zien van 30 mei t/m 1 juni 2025 tijdens Festival Cement in Den Bosch. Tickets koop je hier.