In gesprek met PLANmakers op Cement
23 mei 2025Van 26 mei t/m 1 juni 2025 vindt Festival Cement plaats in Den Bosch, met ook werk van PLANmakers op het programma. De Cement redactie..
Lees verder..
Van 26 mei t/m 1 juni 2025 vindt Festival Cement plaats in Den Bosch, met ook werk van PLANmakers op het programma. De Cement redactie ging met de makers in gesprek, je vindt alle achtergrondverhalen op het Substack kanaal van het festival.
We gingen met Arjuna Vermeulen in gesprek aan de hand van de Vragen van Frisch. Het zijn geen ja/nee-vragen, maar uitnodigingen tot reflectie. Ze zetten je aan het denken over je overtuigingen, sociale normen en morele dilemma’s.
Ik denk aan de ene kant dat ik dat wel ben, zeker vanuit de hiphopcultuur, die op normen en waarden gebaseerd is. Minder op regels van “zo moet het exact”, maar meer een manier van denken waar ik loyaal aan wil zijn en waar ik naar probeer te leven. Aan de andere kant ben ik niet per se iemand die vast blijft hangen aan bepaalde ideeën als ik in gesprek ga. Ik kan wel overtuigd worden van een andere mening en hang niet vast aan mijn overtuigingen. Ik denk dat er in de basis wel een aantal kernwaarden zijn waar ik naar leef en waar ik alles op probeer in te richten. Zowel persoonlijk als community-wise en artistiek.
Hiphop is een cultuur die begonnen is vanuit onderdrukking van bepaalde groepen. Vanuit Afro-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse onderdrukking in Amerika, en in het algemeen onder minderbedeelden die geen plek in de maatschappij hadden. Mensen die er vanuit een negatieve plek – zonder geld, middelen of steun – toch iets weten van te maken. Dat lukt omdat ze uitgesproken – maar vaak ook onuitgesproken – normen naleven.
Als je terugkijkt naar waar elke hiphop community leader vanaf het begin van de beweging over praat dan zie je dat hiphop gaat over peace, love, community en spreading knowledge. Dat zijn de kernbegrippen. Het gaat over hoe je samen een liefdevolle plek kan maken in de face of adversity, weet je wel? Ik denk dat het daarom zo’n grote spread heeft gehad in de wereld; hiphop is in een paar jaar heel de wereld over gevlogen. In 1981 waren er in Den Bosch al boys die breakten. Dat is absurd als je nagaat dat het pas in de jaren ‘70 aan de andere kant van de oceaan is ontstaan, en dat er nog geen internet was. Die beweging heeft zich ongelooflijk snel verspreid. Dat komt omdat de kernwaarden zo snel aanslaan bij die groep minderbedeelden. Die mensen leven niet zozeer naar “dit stapje moet je doen” of “deze structuur van je rap moet zo” of “deze manier van dj’en is de beste”. Nee, het gaat juist meer om: “dit zijn de waarden en maak er iets nieuws van. Maak er iets unieks van dat bij jou past.” Dat is waar hiphop voor staat.
Oh, wow, jazeker – dat is heel lang geleden. Ik ben op de middelbare school met verkeerde dingen in aanraking gekomen en toen met school gestopt. Daarna heb ik mbo geprobeerd maar dat heeft ook niet gewerkt. Niet omdat ik niet goed kon leren, maar omdat het me niet interesseerde. Ik ben voor DHL gaan werken. Daar werkte ik nachtdiensten op de heftruck en toen dacht ik: als ik hier blijf, dan kan ik mijn rekeningen betalen maar dan is het dat ook voor de rest van mijn leven. Er was een collega daar – echt een toffe gast, ongeveer vijftig jaar oud, heel slim, en daar maakte ik een praatje mee. Toen ik thuiskwam dacht ik: dat ben ik over 30 jaar: een gast met veel potentie die genoegen neemt met wat zich aandient. Ik ben gestopt met leren.
Zes maanden na die bewustwording ben ik daar gestopt. Toen mijn huidige partner en ik de locatie op de Tramkade kregen [waar Cypher HQ is gevestigd], ben ik meteen weer bij mijn moeder gaan wonen, want ik verdiende met lesgeven €400 per maand. Dat was het. Maar ik ben ervoor gegaan om iets op te bouwen. Mijn moeder heeft het niet breed en kan niet werken, maar ze heeft wel een huis en vond het niet erg dat ik er was. Dat was het fijne eraan. Toen ik bij mijn moeder introk, ben ik weer gaan leren. Het begon met lessen hiphop geven en nu ben ik artistiek leider, heb ik mijn eigen plek om te wonen samen met mijn vriendin en hond
Nee, niet eens een beetje. Dat is echt de makkelijkste vraag die je kan stellen. Een hond is het beste wat er bestaat in de wereld. Dat is de puurste ziel op aarde die je aan je verbindt. Mijn hond is altijd bij me. Beter dan mensen.
Hahaha, ik hou enorm veel van mijn vriendin – en van verschillende mensen en de wereld in het algemeen – maar ik vind de puurheid van honden prachtig. Ik wil al een hond sinds ik vijf ben. Honden maken me zo gelukkig, zelfs al ben ik allergisch – dan heb ik maar runny eyes. Mijn vriendin geeft net zoveel om die hond als ik. Dat voelt voor haar hetzelfde als voor mij.
Ik wilde eerst een border collie labrador. Die kan je van alles leren. Ik wilde een hond die kan breakdancen. Toen waren we onderweg naar een fokker, en begonnen we dingen over hondenfokkers op te zoeken, en toen werden we depressief. Als je erover leest, wordt duidelijk dat je een hond bij een fokker niet voor de hond haalt, maar voor jezelf. Dat is een vreemd idee. Dan support je een industrie die niet spoort.
Toen keken we op verhuisdieren.nl en zagen we een hondje dat uit Litouwen kwam. Samen met vijf andere gezinnen waren we kandidaat. We moesten online een pitch geven waarom we dachten dat wij geschikt waren om voor het hondje te zorgen. Toen we bij het beestje op bezoek waren heeft hij heel hard staan blaffen naar mij. Natalie, mijn lief, zei achteraf: “Je wil hem niet hè?” Ik vroeg: “Waarom denk je dat? Ik snapte dat het niets met mij te maken heeft dat hij blaft. Dat heeft te maken met de omgeving; hij voelt zich oncomfortabel.” Twee weken later kregen wij de hond. In de auto was hij bang, maar eenmaal thuisgekomen ging ik op de grond zitten en kwam hij tegen me aan liggen. En ik dacht: zie je wel, het ligt niet aan mij, en niet aan die hond.
Nee. In principe niet. Ik vind het sowieso moeilijk om binnen opgelegde kaders te blijven. Ik ben iemand die het liefst alles probeert en overal heen gaat. Zowel fysiek als mentaal zit daar een waarheid in.
Ik kan me ook niet voorstellen dat wij in een rijtjeshuis wonen. Mijn vriendin en ik keken onlangs rond om iets te kopen. Maar ik kwam tot de conclusie dat ik geen geld wil betalen voor een huis waar ik ingeboxt ga wonen, waar de buurman over de schutting komt roepen als ik iets verkeerd doe. Ik wil het liefst een boerderij in het bos. Anders hoeft het niet voor mij. Als we dat niet kunnen betalen, dan blijf ik liever in het huurappartement waar we nu zitten. Zonder het gevoel te hebben ingesloten te zijn.
Van 26 mei t/m 1 juni 2025 vindt Festival Cement plaats in Den Bosch, met ook werk van PLANmakers op het programma. Alle achtergrondverhalen vind je op het Substack kanaal van het festival.
PARADGIM van Arjuna Vermeulen is te zien op 28 mei 2025 tijdens Festival Cement in Den Bosch. Tickets koop je hier.
Talenthub Brabant maakte een videoportret met PLAN-makers King Sisters. Welke kansen deden zich voor tijdens hun traject? Hoe heeft het netwerk daarbij geholpen?
Check in de agenda waar je Het Zing Ontbijt kunt zien.
Sinds het begin der tijden staren we naar de sterren, op zoek naar betekenis, perspectief, en onze plek in het heelal. Maar wat als je niet omhoog hoeft te kijken om dat gevoel van oneindigheid te ervaren?
In deze grote kleine ruimtereis nemen we je mee langs Orion, de Grote Beer en Cassiopeia—een choreografie van sterrenbeelden die je leidt naar de rand van ons zonnestelsel. In Lift Off onderzoeken we hoe we die overweldigende grootsheid kunnen oproepen in een kleine, alledaagse ruimte zoals een lift. Een plek waar je normaal gedachteloos instapt, verandert in een lanceerplatform voor verstilling en verwondering.
Wat als liefde en haat geen tegenpolen zijn, maar uit dezelfde kracht komen? Wat als het ene slechts de schaduw is van het andere? Dat is wat Paradigm op een fysieke manier onderzoekt. De lichamen van dansers Shailesh Bahoran, Patrick Karijowidjojo en Keshaw Manna bewegen in een eindeloze wisselwerking van duwen en trekken, breken en helen. Met hiphop en breakin’ als taal, rauw en ritmisch. Een gesprek waarin geen woorden nodig zijn.
Een paradigma is een kader waarin we de wereld begrijpen. Maar wat als dat wankelt? In het schijnsel van bewegende lijnen en op de pulserende klanken van adem, ritme en stilte, kantelt de perceptie. Haat en liefde worden geen uitersten, maar schakeringen binnen één vloeiende beweging. Want is dit niet de kern van mens-zijn? De constante strijd tussen aantrekking en afstoting, angst en overgave? Waar we tegenstrijdigheid verwachten, ontstaat symbiose. Waar we grenzen zoeken, vinden we ruimte. Paradigm is geen conclusie, maar een uitnodiging: kijk, herken en kantel mee.
Vanuit een miniatuurversie van de zaal waarin je zit, neemt Plankton je mee op een reis door de toekomst. Want wat gebeurt er als de mens er niet meer is?
Langzaamaan kruipen planten door de kieren van de muren. Beetje bij beetje brokkelt de achterwand af. Reusachtige golven overspoelen de stoelen. Er ontstaat zelfs nieuw leven. De zelfgeknutselde, heel precieze miniatuurversie van de theaterzaal transformeert tot een nieuwe wereld. Plankton prikkelt de fantasie met een intiem kunstwerk voor alle leeftijden zonder woorden. Elke rots wordt ooit een kiezelsteen is een uitnodiging tot groter denken, maar dan op microschaal, voor iedereen vanaf 6 jaar.
Aan de ontbijttafel bij de King Sisters smeer je niet alleen een boterham, maar ook je keel. Het Zing Ontbijt is een muzikaal ochtendritueel vol hoop, speelsheid en onverwachte harmonie.
Niet alleen danst de hagelslag over tafel en fluit de ketel een liedje, ook het publiek zingt mee. Want elke stem telt, hoe die ook klinkt. Helder of schor, jong of oud, bescheiden of krachtig. We zijn met elkaar verbonden, of we nu de boter doorgeven of een klank zingen. Samen met multi-instrumentalist Wessel Schrik transformeren de zussen Joske, Annelie en Marthe Koning een simpel ontbijt tot een moment van gezamenlijkheid.
In deze performance expositie worstelen tien personen tussen de 10 en 73 jaar zich door de grootsheid van menselijke creaties. Ze zitten vast in massieve steenblokken, balanceren op een reusachtige weegschaal en dragen abstracte materie met zich mee. Hoe verhouden onze lichamen zich tot de massa die ons omringt?
In een associatieve kluwen van landschappen, lichamen en objecten neemt Lotte Boonstra je mee in een fantasievol en wrang universum. Een wereld waarin de mens als grootste beeldhouwer van het aardoppervlak verschijnt, en waarin levende en dode materie een duet met elkaar aangaan.
Hoe zou je leven eruit zien als je je seksualiteit opnieuw kon onderzoeken in de publieke ruimte? PEEKABOO is een visioen waarin de wereld een seksspeeltuin is. Een wereld waarin muziek, hypnose, drag, tekst en dans samenkomen.
Dit universum verbeeldt nieuwe manieren van contact via ‘cruising’: het zoeken van vluchtige, seksuele contacten in de buitenlucht. Maxime Dreesen benadert dit fenomeen als het verdwalen in een web van experimentele relaties en onverwachte ontmoetingen. Nieuwsgierigheid en opwinding vormen de rode draad door dit verhaal, dat kinky comedy, campy musical songs en intieme ASMR samenbrengt in een dromerig, teletubbie-achtig landschap.
Hun studie aan de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg bracht hen samen; Tom Heintz studeerde Theater en Jolein Kop deed de richting Art Communication and Design, maar ze bleken algauw gemeenschappelijke interesses te hebben. Heintz was geïnteresseerd in het werken met beelden en projecties, om een ervaring op het podium te bewerkstelligen waarbij vooral beeld, muziek, geluid en de ruimte het verhaal vertellen en niet de tekst. Kop wilde op haar beurt meer dan ontwerpen maken, maar eveneens een hele wereld en ervaring creëren.
Interview met Heintz&Kop voor PLAN Talentontwikkeling Brabant
Tekst: Mina Etemad
Beeld: PLAN-portret Heintz&Kop, copyright PLAN-Niels Vinck
Nog tijdens hun studie werkten ze aan hun eerste project samen, de voorstelling GRAY, geïnspireerd op het boek Het portret van Dorian Gray van Oscar Wilde. Daarin blijft hoofdpersoon Dorian mooi en jong terwijl zijn schaduwkant in een schilderij gevangen zit en alsmaar lelijker wordt. Kop: ‘Wij wilden onderzoeken hoe die schaduwkant in ons mensen zit.’ Heintz: ‘We vroegen ons af of we een ervaring konden creëren waarbij mensen reflecteren op hun eigen schaduwkant en daarmee bewegen en spelen.’
Schaduwwereld
Voor de voorstelling maakten ze twee ruimtes. In de eerste kreeg het publiek op briefjes vragen voorgeschoteld over hun schaduwkant, bijvoorbeeld: heb je weleens gedachten waar je zelf van schrikt? In de tweede ruimte stonden een paar acteurs achter een scherm, die zelf niet te zien waren, maar hun schaduwen wel. Het publiek werd uitgenodigd tegenover een van die schaduwen te staan, die te volgen of ermee te bewegen. Soms gebeurden er vreemde dingen met die schaduwen, en Heintz&Kop hadden ook nog projecties toegevoegd om de schaduwen van het publiek te manipuleren en de grens tussen werkelijkheid en de ‘schaduwwereld’ te vervagen.
Het spelen met licht is altijd een belangrijk aspect in hun voorstellingen. Kop: ‘We zoeken naar hoe licht een performer kan worden op de vloer.’ Voor hun meest recente voorstelling, Pascalerf 48, vertrokken ze vanuit de fascinatie voor het licht dat in hun eigen appartement op de vierde verdieping van een flat aan de Pascalerf in Tilburg scheen. ‘De zon valt daar heel mooi binnen en maakt allerlei schaduwen’, vertelt Kop. ‘Het voelt alsof de zon de hele dag door aan het performen is voor ons.’
De twee bouwden een maquette van 3 meter hoog van hun flat, inclusief ramen, de balkonreling, vensterbanken, luxaflex en allerlei voorwerpen. Een paar lampen dienen in de voorstelling als zon, die zodanig draaien of bewegen dat er schaduwen ontstaan in de flat door al die objecten. De verstilling die dit allemaal oproept is waar Heintz en Kop naar streven. ‘Je kunt gewoon echt genieten van die ene hoek die de zonnestraal maakt en de schaduwen die dan ontstaan’, aldus Kop.
Het publiek bleek het even fascinerend vinden om naar te kijken. Heintz: ‘We merkten dat Pascalerf 48 heel veel herinneringen naar eigen appartementen losmaakte. Na een van de voorstellingen kwam een man super emotioneel naar ons toe omdat het hem deed denken aan zijn eerste appartement in Den Haag.’
De twee makers besturen in Pascalerf 48 zelf de lichten, de maquette en de voorwerpen in de maquette, en zijn dus duidelijk zichtbaar op de vloer. Als een soort poppenspelers, zo ziet Kop het. ‘We zijn er wel, maar zijn ondergeschikt aan het materiaal.’
Miniheelal
Het inzoomen op één aspect, op hoe licht beweegt in een ruimte, is kenmerkend voor Heintz en Kop, al houden ze er ook van om juist uit te zoomen. Kop: ‘Bij ons volgende project willen we uitzoomen naar het heelal, en later weer inzoomen op een bacterie – een soort miniheelal.’
Voor het project over het heelal onderzoeken ze onder andere hoe je een planeet kunt vormgeven op het podium. Heintz: ‘Je kunt een bolletje maken en daarop de aarde schilderen met groen en blauw, maar wij zijn benieuwd of we door licht textuur kunnen geven aan een planeet. Bijvoorbeeld door licht te laten schijnen op een stukje blauw folie en daarmee de vorm van een planeet te laten ontstaan.’
De inspiratie voor dit project dat in 2026 in première zal gaan is Pale Blue Dot, een foto die ruimtesonde Voyager 1 in 1990 heeft genomen. Hierop is de aarde te zien als een kleine, blauwe stip in het heelal. ‘Als je vanuit zo’n uitgezoomd perspectief naar de aarde kijkt, kan dat een soort existentiële realisatie oproepen’, zegt Heintz. Dat wordt het overview effect genoemd, een gevoel alsof je plots overzicht hebt over de nietigheid van je leven in het grotere geheel.
Heintz en Kop willen onderzoeken of ze datzelfde gevoel binnen de theatermuren kunnen opwekken. Dat dat best een grote opdracht is, beseft Heintz zeker: ‘We willen als het ware het universum proberen te begrijpen en te vangen in een constructie.’ Maar hij vindt de poging daartoe al mooi: ‘Dat heeft een bepaalde poëzie in zich, om zo zin proberen te geven aan het leven.’
Theatermaker Lotte Boonstra maakt levende sculpturen, zo zegt ze zelf. ‘Eigenlijk kijk je tijdens mijn voorstellingen naar een tentoonstelling die de hele tijd verandert.’ Performers dragen in haar werk vaak opmerkelijke kostuums, lopen het podium op en af en voeren handelingen uit zonder te spreken.
Interview met Lotte Boonstra voor PLAN Talentontwikkeling Brabant
Tekst: Mina Etemad
Beeld: PLAN-portret Lotte Boonstra, copyright PLAN-Niels Vinck
‘Ik ben een beeldhouwer en theatermaker in één’, legt Boonstra uit. ‘Als beeldhouwer maak ik beelden, als theatermaker zet ik die in de ruimte, denk na over het licht en geluid, en over hoe lang dat beeld moet blijven staan.’
Ze studeerde kostuumontwerp aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen, waar je opgeleid wordt om in opdracht te werken. Boonstra: ‘Dan moet je inspiratie halen uit de vraag die je wordt gesteld. Dat doe ik dan vanuit een rationele benadering omdat ik nou eenmaal een ontwerp af moet leveren. In mijn eigen werk merk ik dat mijn inspiratie van veel dieper komt en ik vooral mijn onderbewustzijn gebruik.’ Daarom begon ze tijdens haar studie steeds meer haar eigen werk te ontwikkelen. ‘Mijn kostuums werden steeds minder kledingstukken, maar meer grote sculpturen waar het mensenlichaam in zit. Objecten die samen met een performer een sculptuur vormen.’
Gevangen in spullen
Haar eerste voorstelling Mensen dragen dingen begon vanuit de fascinatie dat mensen altijd iets met zich meedragen als je ze ziet lopen op straat. ‘We hebben spullen bij ons die we denken nodig te hebben met het idee dat die ons de vrijheid geven om ons leven te leiden zoals we willen. Maar tegelijkertijd houden ze ons gevangen, want we passen altijd ons lichaam aan aan wat we met ons meedragen.’
In de voorstelling liepen daarom bijvoorbeeld mensen met rugzakken, of met een heel groot blok dat iemand boven het hoofd balanceerde. Veel performers droegen objecten die vergroeid waren met hun lichaam, zoals een vrouw met zakken aan haar handen die aan haar armen gehecht waren. Boonstra: ‘Ze had niet meer de tas vast, maar had als het ware gewichten aan haar arm vastzitten.’
Een ander zat op een fiets met een hele grote jerrycan op zijn rug waar een vieze vloeistof uit droop. Het publiek gaf daar eigen interpretaties aan: ‘Mensen zagen er de vervuiling van de wereld in.’ Het was niet per se Boonstra’s doel om die link te leggen, maar ze vindt het wel leuk als mensen hun eigen associaties hebben. ‘Ik wil dat mijn werk een abstracte reflectie is op het menselijk leven. De beelden gaan vaak over de zwaarte van het leven wel of niet aankunnen, het ploeteren van de mens of het ergens in vastzitten.’
Meesjouwen
Waar ze begon met wat we als individuen met ons meedragen, gaat Boonstra’s werk steeds meer over wat wij als mensheid met ons meesjouwen en produceren. Wat is onze verhouding als mens, als organisch wezen, tot het dode materiaal waarmee we ons omringen? Daarom heeft ze onderzoek gedaan naar de gigantische hoeveelheden materiaal die we produceren en kwam er bijvoorbeeld achter dat alle door de mens gemaakte massa evenveel weegt als alle levende biomassa. ‘Dus alle mensen, bomen, planten en dieren wegen evenveel als alles wat wij gemaakt hebben.’
Dat soort informatie probeert ze om te zetten in haar voorstellingen. In Man made mass zaten performers bijvoorbeeld vast in enorme blokken steen, met slechts een hoofd dat eruit stak. Of iemand takelde een soort aardschil omhoog waar allemaal verschillende tinten rood zand in lagen zoals bij een afgraving. Bij het omhoog takelen gleed het zand langzaam naar beneden, waardoor een grote stofwolk ontstond.
De mens heeft namelijk grote invloed op de aardkorst en verplaatst veel materiaal doordat we allerlei dingen bouwen. Elk individu verplaatst omgerekend zo’n dertig kilo zand per persoon per dag. Die aardschil is een poging dat te verbeelden, al is ze nog bezig met bedenken hoe ze dat precies gaat verwerken in haar aanstaande voorstelling, die op Festival Cement in première gaat.
De vraag wat ze met al haar werk precies wil communiceren vindt Boonstra moeilijk te beantwoorden. ‘Ik wil het publiek mee uitnodigen om te kijken naar de wereld, meer dan dat ik iets wil communiceren over de wereld. Poëzie vind ik heel belangrijk in het leven. En als je een gedicht leest, denk je ook niet altijd: wat wil dit gedicht precies communiceren?’ Het gaat haar vooral om de ervaring tijdens de voorstelling, ‘het gevoel dat je krijgt als je naar die levende sculpturen kijkt.’
Om aan hun PLANtraject te beginnen hebben theatermakers Romy Moons en Thomas Claessens een paar geboden geformuleerd. Regels die ze als maakduo STEL willen uitdiepen of die ze komende jaren willen testen in hun voorstellingen. Die geboden zijn bijvoorbeeld: ‘We zullen zacht zijn’, ‘We zullen schrijven’ of ‘We zullen doordenken’, waarmee ze op de filosofische basis van hun voorstellingen doelen.
Interview met STEL voor PLAN Talentontwikkeling Brabant
Tekst: Mina Etemad
Beeld: PLAN-portret STEL, copyright PLAN-Niels Vinck
‘We zullen praten’ is ook een van de geboden. Want taal is waar hun voorstellingen sterk op leunen. Moons en Claessens maken vooral gebruik van associatieve, meanderende gesprekken. In dat alledaagse gebabbel liggen essentiële dingen verborgen die af en toe helder naar boven komen. De gesprekken kunnen gaan over hele banale dingen, zoals teennagels knippen of oliebollen bakken, waar ze dan lekker lang over doorleuteren – ze kauwen een onderwerp helemaal uit. Doorsjieken noemen zij dat op zijn Vlaams. Claessens: ‘Tot alle sap eruit is.’
In hun voorstelling Life, actually bijvoorbeeld ontmoeten twee personages elkaar nadat ze een romantische komedie hebben gezien en beginnen een ellenlang gesprek over de liefde en romcoms. Hun conversatie waaiert uit over allerlei randzaken, maar vaak genoeg raken ze ook de kern aan van wat liefde zou kunnen betekenen. Ondertussen vallen de twee voor elkaar en blijken ze als het ware zelf ook in een romantische komedie te zitten.
Zoekend praten
STEL pleit ervoor dat mensen net zoals hun personages vaker zoekend praten. ‘We houden van die gesprekken waarbij je er tijdens het praten achter komt wat je precies bedoelt’, zegt Claessens. Moons vult aan: ‘Door woorden te blijven geven aan je gedachten leer je elkaar kennen.’
Moons vindt dat we in onze huidige maatschappij efficiëntie hoog waarderen, terwijl we misschien juist veel verliezen als we ons alleen daarop richten. ‘Thomas en ik vinden het fijn om de inefficiëntie van een meanderend gesprek niet als iets slechts te zien. Want daar zit juist ook veel menselijkheid en schoonheid in.’
Maar veel mensen breken hun hoofd erover hoe ze zo duidelijk en precies mogelijk kunnen formuleren wat ze bedoelen omdat ze willen dat anderen ze goed begrijpen. Claessens: ‘Ik denk niet dat dat kan, want er zijn zo veel invalshoeken en iedereen beleeft dingen vanuit een andere ervaring. Een zin als “Ik hou van je” klinkt helder, maar betekent voor ieder mens weer iets anders. Of zelfs een woord als “appel”. We zien allemaal een andere soort appel voor ons.’
Misverstand als motor
Moons: ‘Taal blijft een uitvinding. Je kunt niet alles wat je bedoelt helder krijgen – op voorhand gaat het al mis omdat we begrippen bedacht hebben voor de dingen die we denken of zien. Maar de poging van het elkaar willen begrijpen is al mooi.’ Natuurlijk kunnen er dan misverstanden ontstaan – dat gebeurt ook geregeld in hun voorstellingen. De een drukt zich dan onhandig uit, waardoor de ander het gezegde anders opvat dan is bedoeld. Maar hun personages zijn – misschien in tegenstelling tot mensen in het echte leven – bereid om open te staan voor elkaar. Claessens: ‘Misverstanden zijn juist de motors waardoor een gesprek blijft lopen, omdat de personages er niet helemaal zeker van zijn of ze goed begrepen worden of dat ze de ander goed begrijpen. Maar ze zijn bereid te luisteren naar elkaar.’
Binnenkort beginnen Moons en Claessens met een nieuw project. Het voorlopige plan is om een voorstelling te maken die tien keer opnieuw begint. Claessens: ‘We proberen een scène te spelen, maar komen er telkens achter dat die niet helemaal de lading dekt van wat we proberen te zeggen.’ Dus wagen ze telkens een nieuwe poging om de scène te spelen zoals ze die voor zich zien en raken zodoende verzeild in gesprekken over wat ze precies aan het doen zijn. De voorstelling is voor STEL een onderzoek naar hoe je een ander echt ‘voor het eerst’ kunt zien, zonder context, tijdstip, of uiterlijk daar invloed op te laten hebben.
Of STEL zich na drie jaar nog steeds aan hun geboden houdt, zal nog blijken. Moons: ‘We denken nu dat dit onze stijl is, maar het kan ook zijn dat het bij een of twee voorstellingen paste.’ Claessens: ‘Ik hoop dat we radicaler worden in sommige punten, of dat we sommige hebben moeten schrappen.’
Theatermaker Maxime Dreesen wil vanuit de slaapkamer de straat op, want seks kan in diens visie ook een activiteit zijn die publiekelijk plaatsvindt met meerdere mensen tegelijkertijd. ‘We leren aan dat seks iets is wat je één op één doet in je bed en dat het heel privé is,’ legt Dreesen uit. ‘Maar je hoeft je niet te verstoppen in de slaapkamer met één persoon. Plezier en genot kun je ook collectief ervaren.’
Interview met Maxime Dreesen voor PLAN Talentontwikkeling Brabant
Tekst: Mina Etemad
Dreesen bedoelt niet dat we allemaal orgies moeten gaan hebben, al mag dat wel als we willen. ‘Ik verlang naar een toekomst die veel spontaner is dan de wereld nu en waar we elkaar meer intimiteit en plezier bezorgen, ook door plekken buiten op te zoeken die verschillende prikkels geven, zoals bossen, parken of sauna’s.’ Niet alleen maar grote groepsekssessies dus, maar wat dan nog meer? ‘Je gaat bijvoorbeeld met een groep mensen naar een bos en verstopt je. Je ziet anderen in de verte en probeert elkaar te vinden. De spanning van het zoeken naar elkaar kun je meenemen in seksuele opwinding.’
Het gaat Dreesen er dus om dat we meer mogelijkheden zien voor seksualiteit dan het standaardbeeld van een koppel dat onder de dekens kruipt. Het verrijkt je leven als je meer vormen van seksualiteit kent, vindt Dreesen.
Kralenketting van stijlen
In diens werk toont die allerlei mogelijkheden voor zulke seksuele bevrijding, waarvoor die op het podium allerlei vormen gebruikt: drag, muziek, dans, tekst. ‘Echt een kralenketting van stijlen.’ Want misschien kan iemand zich beter verhouden tot de bewegingen van het lichaam en verleiding vinden in dans. Voor iemand anders kan het meer in het woord zitten en in hoe je taal gebruikt om te communiceren wat je fijn vindt. Weer een ander voelt zich misschien aangetrokken tot drag omdat je een ander personage aanneemt waardoor je je seksualiteit een andere twist kunt geven.
De voorstelling waar die nu aan werkt vertrekt vanuit cruising. Dreesen: ‘De meest gangbare definitie van cruisen is seks zoeken op openbare plekken. De metaforische definitie is dat je ronddwaalt en in een web van onverwachte ontmoetingen terechtkomt.’ Cruisen wordt nu vooral gedaan door homomannen op homo-ontmoetingsplekken, maar Dreesens missie is dat iedereen naar een strand of park kan gaan en daar seksueel plezier kan beleven, zonder zich onveilig of gegeneerd te voelen.
Hoe de voorstelling, die Peekaboo gaat heten en in januari 2025 in première zal gaan, er precies uit komt te zien weet Dreesen nog niet. Wel zal die voor het eerst met professionele acteurs werken – tot nu toe was Dreesen vooral in soloperformances te zien, waarvoor die ook andere makers uitnodigde. Ook maakte die een protestperformance met jongeren tussen de 16 en 21 jaar over de strijd voor vrijheid binnen seksualiteit en gender.
Een terugkerend element in diens werk is het alter ego Tabooboo, een figuur die schaamte niet als zwakte heeft, maar als kracht. Als een soort van dragperformance belichaamt Dreesen die andere kant van henzelf, al verandert die nauwelijks van uiterlijk – slechts twee rode blush-cirkels op diens gezicht signaleren dat die op dat moment Tabooboo is. ‘Tabooboo zingt en danst om totaal vrij te kunnen zijn en wil andere mensen bevrijden van schaamte’, aldus Dreesen.
Solar-anus
Dat alter ego doet of zegt dingen die Dreesen zelf niet altijd durft. Tijdens een performance slikte Tabooboo bijvoorbeeld eens een denkbeeldig lichtje in en vertelde het publiek hoe dat lichtje een reis aflegde door diens lichaam tot het uit diens anus naar buiten kwam. ‘Langzaamaan kwamen er dan zogenaamd lichtstralen uit me, alsof ik een solar-anus werd die iedereen verblindt. Op een zachte en lieve manier – zonder naakt te zijn of mensen te shockeren – liet ik mensen hun aandacht brengen naar een plek die vaak in het donker zit. Wat gebeurt er als je je die plek voorstelt als een mooie, warme zon?’
Nadat die met Peekaboo heeft getoerd, wil Dreesen zich met Tabooboo wagen aan een muziekalbum. ‘In mijn solovoorstellingen maakte ik al muziek en heb daar enorm veel plezier uit gehaald.’ Dat wil die verder verkennen in een aantal nummers, vertrekkend vanuit hyperpop, gemixt met musical, techno en pianoballades.
Binnenkort gaat Dreesen vijf demo’s opnemen met vijf artiesten die verschillende muziekgenres beheersen. ‘Met elk van die artiesten ga ik een gesprek aan over wat er taboe is voor hen om zo tot een gezamenlijk verhaal of onderwerp te komen.’ Het maakproces moet nog beginnen, hoe de songs zullen klinken is nog een verrassing. Maar net zoals in diens andere werk zal speelsheid, seksualiteit en de wens om nieuwe manieren van samenzijn te ontdekken een rol spelen.
Foto’s: copyright PLAN-portret Maxime Dreesen door Niels Vinck.
Op 9 september ging de nieuwste voorstelling van Plankton in première. ‘ Er rent een berg voorbij’ toert t/m januari 2025 langs de theaters. NRC sprak met de makers Sonja van Ojen en Hendrik Kegels:
De wereld waarmee Plankton de ‘fantasiespier ’ van hun toeschouwers traint, is er dus een waarin de mens nadrukkelijk níet boven z’n omgeving staat. „De westerse mens is in de afgelopen eeuwen alles wat geen mens is als gebruiksvoorwerp gaan beschouwen”, zegt Van Ojen. „In onze voorstellingen draaien we het om: we zijn als acteurs dienstbaar aan de omgeving, aan het decor. De achtergrond wordt de voorgrond.” Hendrik Kegels: „In Er rent een berg voorbij zitten we letterlijk achter de decorstukken.”
Het gaat al genoeg over voetbal deze EK-weken, so let’s not go there, maar toch: ook PLAN is een elftal. Afgelopen week kreeg het netwerk voor talentontwikkeling in de podiumkunsten het goede nieuws dat het de komende vier jaar is opgenomen in de Basisinfrastructuur (BIS).
Maar! Het netwerk kan alleen zo sterk werken – en gewaardeerd worden door commissies – dankzij de duurzame samenwerking tussen de 11 trouwe partners.
Niet alleen Cement is de dupe van een schrijnend tekort aan middelen, maar vele makers en instellingen, zoals de eerder aan PLAN verbonden makers House of Nouws, The100Hands en Katja Heitmann.
Het festival beraadt zich op de reactie richting de provincie. Help het festival in verdere stappen. Steun Cement! Zoek ze online op en stuur hartjes, kreten, deel hun bericht.
Van 26 mei t/m 1 juni 2025 vindt Festival Cement plaats in Den Bosch, met ook werk van PLANmakers op het programma. De Cement redactie..
Lees verder..In de broedplaatsen kunnen makers hun eerste stappen zetten en zichtbaar maken. Tegelijkertijd is het een kennismaking tussen een maker en partner(s), op basis waarvan een lange(re) samenwerking tot stand kan komen. Er zijn broedplaatsen in Breda, Tilburg, ‘s-Hertogenbosch en Eindhoven.
In PLAN werken de volgende producenten, podia én festivals samen: Festival Cement, Theaterfestival Boulevard, DansBrabant, Het Zuidelijk Toneel, Festival Circolo, De Nieuwe Vorst, Podium Bloos, Parktheater Eindhoven, United Cowboys, Theater Artemis en de Verkadefabriek. Lees hieronder meer over de werking van elke partner of klik door naar ieders website.
