‘Dit is precies wat ik zoek,’ dacht Anthony van Gog toen hij danser Evangelos Biskas zag bewegen. ‘Hij heeft een hele elastische manier van bewegen,’ vertelt Van Gog. ‘Er zit een extreme kracht in zijn bewegingen, maar ook soepelheid en elasticiteit. Als een soort tornado kan hij zijn lichaam door de ruimte gooien.’

Interview met Anthony van Gog voor PLAN Talentontwikkeling Brabant.
Tekst: Mina Etemad

Biskas bleek de perfecte danser voor Van Gogs nieuwe voorstelling crowdkill. Met de performance wil Van Gog zoeken naar een manier om de materialiteit van het lichaam opnieuw te laten spreken. Dat klinkt vaag, maar wat een lichaam doet of voelt kun je nou eenmaal moeilijk in woorden vatten. Dit is duidelijk een voorstelling die je moet ervaren.

Als je in de zaal zit, begeef je je in een cirkel, met om je heen een aantal speakers. Daardoorheen zijn vooral bastonen goed te horen en jij als publiek zit middenin het geluid. In het midden, waar Biskas danst, bevinden zich vier microfoons, die de geluiden van zijn bewegingen opvangen. Van Gog: ‘We proberen zijn aanwezigheid in geluid voelbaar te maken bij het publiek. Zodat je haast in zijn lichaam duikt en daarmee in een soort ambiguïteit terechtkomt. Zit je in zijn lichaam, of erbuiten? Kijk je naar iemand of voel je zelf iets in je lichaam?’

Bastonen
In één scène laat Biskas bijvoorbeeld zijn ledematen op de grond vallen. Door de zorgvuldig geplaatste speakers en de geluidsvormgeving van Boris de Klerk, vult de ruimte zich met de klanken en trilt helemaal. Langzaamaan hoor je de geluiden die Biskas’ lichaam maakt intensiveren. ‘Daardoor lijkt het alsof alle botten in dat lichaam over elkaar heen gaan,’ licht Van Gog toe. ‘Alsof je ze bijna hoort breken. Op een bepaalde manier word je zo op je eigen materialiteit teruggeworpen.’

De speakers zetten vooral de bastonen sterk aan, wat intens kan zijn voor je lichaam, maar ook aangenaam of meditatief, aldus Van Gog. Tijdens een onderzoekspresentatie in mei liepen de reacties van het publiek dan ook uiteen. Sommigen vonden het rustgevend; een vrouw zei dat het voelde alsof ze haar baby weer in haar buik had. Anderen vonden het verschrikkelijk, te gewelddadig zelfs, en wilden haast de ruimte ontvluchten. Van Gog vindt beide reacties interessant: ‘Iets vervelends hoeven we niet als slecht te zien. Het is ook goed om in het onaangename te blijven.’

Hyperventilatie
Voor crowdkill heeft Van Gog ook geput uit zijn eigen lichaam, toen hij tijdens het vooronderzoek in zijn eentje in de studio was. Hij bewoog en filmde dat, om de beelden vervolgens te bekijken. Daarbij merkte hij op dat hij zijn spieren vaak aanspande, zijn lichaam reageerde ergens op. Die reactie komt terug in de voorstelling: ‘Naast fluïde bewegingen werkt Evangelos ook veel met spierspanning.’

Wat het precies is waar Van Gogs lichaam met het aanspannen van de spieren op reageerde, dat doet er voor hem niet toe – hij probeert niet de oorzaak van de spanning met dans weg te nemen. Eerder werk van hem had wel dat effect, al was dat niet zijn inzet. Samen met Maarten Heijnens maakte hij een veertig minuten durende ademhalingscompositie over hyperventilatie, Breathing Piece. Door Van Gog inzichtelijk maakte hoe het lichaam reageerde op een hyperventilatieaanval, heeft hij er zelf geen last meer van.

Zijn laatste werk is Heartscore uit 2021, ook met eerdergenoemde Maarten Heijnens. Daarin benaderden ze het lichaam ook op een biologische manier doordat hun hartslagen instrumenten waren. In zijn nieuwe voorstelling laat Van Gog de biologie van het lichaam los. ‘Nu wil ik de mystiek behouden.’

Van Gog studeerde af aan de performance opleiding van de Toneelacademie Maastricht en doet nu een master filosofie aan de Universiteit van Antwerpen. Een discipline waarin taal en analyseren heel belangrijk is, heel anders dan zijn werk op de vloer. ‘Wanneer de filosofie over het lichaam spreekt, schiet het eigenlijk voorbij aan datgene waar het over wil spreken. Het lichaam heeft geen woorden, maar is gewoon het lichaam.’

Crowdkill
Om één woord nader te analyseren: wat betekent de titel van het stuk, crowdkill? ‘Een crowdkiller is een figuur uit de moshpitscene. Hij zit niet in de moshpit, maar bevindt zich aan de rand ervan. Daar danst hij op een chaotische, haast gewelddadige manier waardoor hij het publiek soms raakt.’

Van Gog is niet zozeer geïnteresseerd in de subcultuur van de moshpit, maar is wel gefascineerd door de bewegingsstijl. ‘Er zit een bepaalde overlap tussen hoe een crowdkiller beweegt en hoe Evangelos dat doet. Hun lichamen raken in een wervelwind. Als je naar ze kijkt wil je mee in de stroming. Maar iets houdt je tegen, je durft het niet helemaal.’

Wie weet wat er met je gebeurt als je naar Biskas kijkt in crowdkill. Misschien vind je het rustgevend of meditatief, maar net zo goed kun je iets onaangenaams beleven, waar je het aangename in kunt proberen te zoeken.

Foto: Renate Beense